Afmennskun

Portúgalski rithöfundurinn Valter Hugo Mãe fjallar í fyrirlestri á vegum Stofnunar Vigdísar Finnbogadóttur um skáldsögu sína Afmennskun sem nýlega kom út í íslenskri þýðingu Guðlaugar Rúnar Margeirsdóttur.

Skáldsagan fjallar um unga stúlku sem þarf að takast á við andlát tvíburasystur sinnar og þau áhrif sem þessi missir hefur á fjölskyldu hennar.

Fyrirlesturinn fer fram á ensku.

Allir eru velkomnir.

Milica Minić, kynja- og þróunarsérfræðingur og rannsakandi, heldur sjöunda fyrirlestur vormisseris, „Samfélög femínista sem þekkingarsamfélög – þekkingarsköpun og dulin stigveldi“.

Milica hefur unnið að jafnréttismálum í yfir 20 ár. Starfsvettvangur hennar hefur aðallega verið í löndunum á Balkanskaga, á vegum ýmissa grasrótarverkefna, félagasamtaka og alþjóðastofnana. Milica lauk MA-prófi frá Utrecht-háskóla í Hollandi og Central European-háskólanum í Búdapest í Ungverjalandi. Heimaborg hennar Belgrad í Serbíu en hún er búsett í Reykjavík.

Í fyrirlestrinum fjallar Milica um þekkingarsköpun, miðlun og viðtökur innan þekkingarsamfélaga femínista á Íslandi og í Serbíu. Í viðleitni til að skilja þessa ferla ígrundar hún nokkrar spurningar. Í fyrsta lagi veltir hún því upp að hvaða leyti staðsetning varpar ljósi á og mótar femíníska þekkingarsköpun. Er eitthvað sérstakt við hálfjaðarlönd, eins og Ísland og Serbíu, sem hefur áhrif á hvernig þekking er sköpuð, henni er miðlað og hún móttekin? Ef gert er ráð fyrir því að löndin sæki í fjölbreytt menningarleg, pólitísk og táknræn áhrif, hverjir eru þá hinir mótandi þættir þegar metið er hvaða þekkingarviðmið eru ráðandi? Hvernig móta þekkingarsamfélög á hálfjaðri, eins og Ísland og Serbía, sjálfsmynd og afstöðu?

Með því að beita alþjóðlegri kerfisgreiningu (ens. world systems analysis) staðsetur Milica rannsóknir sínar innan hins gagnrýna, fræðilega ramma fjölþjóðlegra femínískra kenninga, innan félagsfræðinnar og í víðari merkingu hinna staðbundnu stjórnmála.

Fyrirlesturinn er fluttur á ensku, er öllum opinn og aðgangur er ókeypis.

Viðburðurinn er á Facebook!

Hádegisfyrirlestraröðin á vormisseri 2016 er haldin í samvinnu við Þjóðminjasafn Íslands og UNU-GEST, Alþjóðlega jafnréttisskóla Háskóla sameinuðu þjóðanna.

Miðvikudaginn 16. mars heldur Árni Einarsson, gestaprófessor við HÍ, fyrirlestur á vegum Trúarbragðafræðistofu. Fyrirlesturinn, sem ber yfirskriftina „Táknmál í norrænum fornritum“,  hefst klukkan 13:20 og verður í stofu 108 í Stapa.

Lærðir rithöfundar á miðöldum notuðu staðlað táknmál (hómilíutáknmál) til að leiða lesendur á æðri vitsmunastigu, venjulega til að rækta trú þeirra. Lærðir menn á Íslandi kunnu táknmálið, og í ýmsum ritum má greina markvissa notkun táknmynda í þessum tilgangi.  Með greiningu á notkun táknmáls í fornum texta fæst innsýn í hugarheim höfundarins og meta má heimildagildi textans. Í fornritunum birtast táknhlaðnir textar gjarnan sem frekar stuttir kaflar þar sem hægt er á atburðarásinni svo að tóm gefist til bregða upp sviðsmynd til að lýsa þeim smáatriðum sem táknmálið krefst. Enn er óljóst hvernig samhengið er milli táknhlöðnu kaflanna og heildarverksins sem inniheldur þá. Í fyrirlestrinum verður stutt kynning á einkennum og uppruna táknmáls miðalda og þeirri heimsmynd sem það byggðist á. Þvínæst verður Rauðúlfs þáttur skoðaður en hann er allegórísk (táknræn) smásaga tengd Ólafi helga, byggð á ítarlegri þekkingu á heimsmynd miðalda. Í framhaldi af því lítum við á heimsteikningu (skema) Byrhtferðs. Ef tími gefst til skoðum við dæmi úr Íslendingasögunum en þar er torskilið táknmál sem virðist af öðrum toga en hómilíutáknmálið.

Árni Einarsson er gestaprófessor við HÍ. Hann er líffræðingur og starfar að rannsóknum á vistfræði Mývatns en hefur auk þess um langt árabil rannsakað miðaldatáknmál í norrænum fornritum og í ritum Hildegard von Bingen og skrifað nokkrar greinar um þau efni í fræðiritum.

Opinn fyrirlestur á vegum Miðstöðvar í lýðheilsuvísindum, Háskóla Íslands

Dr. Sandra Pimentel við Albert Einstein háskóla í Bandaríkjunum og sérfræðingur í hugrænni atferlismeðferð kynnir rannsóknir sínar.

Fyrirlesturinn er hluti af námskeiðinu Málstofa doktorsnema í lýðheilsuvísindum.

Allir velkomnir

Fyrra Aðgangsprófið fyrir háskólastig (A-prófið), sem haldið verður á þessu ári, fer fram laugardaginn 19. mars 2016. Prófinu er ætlað að spá fyrir um námsárangur stúdenta við háskóla. Fjórar deildir innan Háskóla Íslands munu nota A-próf til að taka inn nemendur haustið 2016: Lagadeild, Hjúkrunarfræðideild, Hagfræðideild og Læknadeild. Tvær þær síðastnefndu nota einnig frekari próf til inntöku nema.

Allar nánari upplýsingar á heimasíðu A-prófsins. 

Föstudaginn 18.mars  ver Helgi Rafn Hróðmarsson doktorsritgerð sína í efnafræði við Raunvísindadeild Háskóla Íslands. Heiti verkefnisins er: Víxlverkanir ástanda, kvikfræði örvana, hulin ástönd og ljósrofsferli í vetnishalíðum (e. State Interactions, excitation dynamics, hidden states and photofragmentation pathways in hydrogen halides).

Andmælendur eru dr. Michael  N. R. Ashfold, prófessor við Háskólann í Bristol, Englandi, og dr. Theofanis Kitsopoulos, prófessor við Krítarháskóla, Grikklandi.

Leiðbeinandi var dr. Ágúst Kvaran, prófessor við Raunvísindadeild Háskóla Íslands. Einnig sátu í doktorsnefnd dr. Gísli Hólmar Jóhannesson, sérfræðingur hjá MentisCura, dr. Ragnar Jóhannsson, fagstjóri hjá Matís og dr. Kristján S. Kristjánsson, stundakennari við Háskóla Íslands.

Dr. Hafliði Pétur Gíslason, prófessor og deildarforseti Raunvísindadeildar Háskóla Íslands, stjórnar athöfninni.

Ágrip af rannsókn

Þungamiðja doktorsverkefnisins snerist um tvö aðskilin en náskyld viðfangsefni. Hið fyrra snýst um mælingar á samhrifsstyrktum fjölljóseindajónunar (REMPI) rófum vetnishalíðanna HBr og HI. Skráð róf beggja sameinda leiddu í ljós umtalsverð truflunaráhrif; línuhliðranir, breytingar á línustyrkjum og línuvíkkanir. Þessi áhrif eru til styttingar kölluð LS-, LI- og LW-áhrif. Að mæla þessi áhrif hlutbundið og eigindlega gerir gagnasöfnun varðandi víxlverkanir á milli Rydberg- og jónparaástanda mögulega. Þessar víxlverkanir fela m.a. í sér ljóssundrun í gegnum fráhrindandi ástönd og jónun atómbrotanna sem úr þeim myndast. Dulin ástönd eru sömuleiðis fundin í gegnum truflanaáhrif. Hraðavigurskortlagningar (VMI) eru framkvæmdar á HBr. Slíkar tilraunir mæla stefnu og hreyfiorku jónaðra atómbrota. Með niðurstöðum þessara tilrauna má finna hvaða ljósbrotsferlar koma við sögu í ljósrofnunar- og jónunarferlum sameindarinnar þar sem Rydberg- og jónparaástönd taka þátt sem miðbiksástönd.
 

Um doktorsefnið

Helgi Rafn Hróðmarsson er fæddur 1987. Hann lauk B.Sc. gráðu í efnafræði frá Háskóla Íslands í júní 2011. Í kjölfarið starfaði hann í hálft ár í hjá rannsóknar- og þróunardeild Carbon Recycling International (CRI). Helgi hefur verið í stjórn Efnafræðifélags Íslands frá árinu 2012 og er núverandi formaður félagsins.

Helgi spilar einnig á trommur í svartmálmshljómsveitunum Carpe Noctem, Misþyrmingu og Nöðru.

 

Dr. Mike Ashfold, prófessor við Háskólann í Bristol flytur erindi á málstofu í efnafræði og lífefnafræði undir heitinu Probing the plasma chemistry that underpins diamond chemical vapor deposition.

Ágrip

Diamonds are now synthesised by chemical vapour deposition (CVD). Most diamond CVD employs microwave (MW) activated C/H (typically CH₄/H₂) gas mixtures. This presentation will summarise the Bristol group’s investigations of such activated gas mixtures, and the ways in which radicals formed in these plasmas add to and are accommodated on and in the growing diamond surface. Our work involves three inter-related strands, i.e.

i) electronic spectroscopy methods (cavity ring down absorption and optical emission spectroscopies) to determine the spatial distributions of selected species (e.g. H atoms, CH and C₂ radicals) as functions of process variables like the source gas mixing ratio, flow rate, total pressure and applied MW power,

ii) complementary 2-dimensional modelling of the plasma chemistry and composition with the aims of rationalising the spatial resolved experimental column density data and predicting the concentrations of other key gas phase species (e.g. CH₃ radicals, which are generally regarded as the dominant growth species) that are not amenable to spectroscopic detection, as functions of process conditions, and

iii) quantum mechanical (QM) and QM-molecular mechanics calculations of the energetics of the elementary steps by which a radical species adds to, migrates on and eventually accommodates on a growing diamond surface. 

The presentation will focus on C/H gas mixtures, emphasising the plasma chemistry implicit in strands (i) and (ii), and touch briefly on recent work addressing growth of doped diamond from more complex (C/H/B, C/H/N and C/H/O) gas mixtures.

Föstudaginn 18. mars næstkomandi verður haldinn annar kynningarfundur MBA-námsins í Háskóla Íslands. Fundurinn verður haldinn í stofu 101 að Háskólatorgi og er frá kl. 12:10-12:50.

Magnús Pálsson forstöðumaður MBA-námsins kynnir námið og fyrirkomulag þess en einnig mun Ingvar Már Gíslason MBA 2016 og markaðsstjóri Norðlenska segja okkur frá reynslu sinni af náminu.

Að loknum kynningarfundi býðst áhugasömum að sitja kennslustund í námskeiðinu Samningafærni og siðfræði í MBA-náminu en hefst hún kl. 13:00 og stendur til 13:45.

Boðið verður upp á létta hádegishressingu.

Skráning á kynningarfundinn fer fram hér

Fimmtudaginn 17. mars verða tveir fyrirlestrar í boði Miðaldarstofu.

Marion Poilvez will be talking about the functions and dynamics of outlawry in the Age of Sturlungs. During the saga-age, Icelandic outlaws tend to be depicted as beasts, hunted down to death by farmers and chieftains trying to get rid of the problem which came to their district. The outlaw leads a rather lonely life, looking for food, shelter, at best obtaining temporary help from family members or setting up a small community in the wilderness. Only rarely, they may receive protection from a chieftain. By contrast, outlaws are often mentioned in Sturlunga saga as subject to the authority of powerful chieftains who act as patrons. They appear as less menacing figures, being instead an integral part of existing power structures. They are no more a lingering threat within a district, but a hired force meant to play a role in the territorial struggles of the 13th century.

Marion Poilvez studied at the University of Western Brittany (France) and at the University of Iceland. She is currently writing her Ph.D dissertation at the University of Iceland where she investigates the role of outlawry in medieval Icelandic society, its evolution and the literary meaning of stories about fugitives.

Sveinbjörn Rafnsson mun tala um grið og griðastaði á Sturlungaöld. Ein elsta löggjöf um griðastaði á Íslandi virðist vera um fjörbaugsgarð. Hún er, eins og hún er varðveitt, varla eldri en frá 11. öld enda ber hún glögg merki um áhrif frá Móselögum, eins og bent hefur verið á. Gamall siður virðist jafnframt hafa verið að mæla fyrir griðum og setja grið sem glöggt sést til í Sturlungu. Í átökum höfðingja á Sturlungaöld má sjá dæmi um fjörbaugssektir, en kirkjugrið virðast vera það form griða og griðastaða sem stöðugt sækir á þótt ekki sé kveðið á um þau í Kristinrétti forna. Fjörbaugsgarður hverfur úr íslenskum lögum með lögbókunum á síðari hluta 13. aldar.

Sveinbjörn Rafnsson er doktor í sagnfræði frá háskólanum í Lundi. Hann er prófessor emeritus frá Háskóla Íslands þar sem hann kenndi um árabil. Rannsóknir hans hafa að talsverðu leyti verið í íslenskri miðaldasögu, meðal annars um Landnámabók, íslenskar fornsögur og forn lög.

Fimmtudaginn 17. mars heldur Jónas Elíasson verkfræðiprófessor fyrirlestur á vegum Trúarbragðfræðistofu um þróun kirkjuvalds og siðferðisgrundvöll samfélagsins.

Fyrirlesturinn verður í stofu 229 í Aðalbyggingu háskólans og hefst kl. 15.00. Allir velkomnir.

Jónas hefur undanfarin ár sinnt almennum trúarbragðafræðum og birt greinar í tímaritum um þau efni, td. um vatnafræði og trúarbrögð Forn-Egypta. Í fyrirlestri sínum á fimmtudaginn kynnir hann grein um efnið sem hann birti í fyrra ásamt Pétri Péturssyni prófessor í kennimannlegri guðfræði í tímaritinu International Journal of Humanites and Social Science Invention.

Menntavísindasvið Háskóla Íslands stendur fyrir ráðstefnu um farsælt skóla- og frístundastarf með fjölbreyttum barna- og nemendahópum í leik-, grunn- og framhaldsskólum. Megináhersla verður á málörvun, læsi og fjöltyngi. Á ráðstefnunni verða kynntar niðurstöður nýrrar rannsóknar um árangursríkt skólastarf með nemendum af erlendum uppruna í leik-, grunn, og framhaldsskólum á Norðurlöndunum:

Learning Spaces for Inclusion and Social Justice: Success Stories from Immigrant Students and School Communities in Four Nordic Countries.

Einnig verða kynningar á öðrum rannsóknum og þróunarverkefnum í skólum á Íslandi um árangursríkt skólastarf með fjölbreyttum hópum barna og nemenda þar sem áhersla er lögð á eflingu tungumála.

Aðalfyrirlesarar á ráðstefnunni verða þau Jim Cummins prófessor við Háskólann í Toronto, og Hanna Ragnarsdóttir prófessor við Menntavísindasvið Háskóla Íslands.

Ráðstefnan er sérstaklega ætluð kennurum og starfsfólki á öllum skólastigum og starfsfólki í frístundastarfi en aðrir áhugasamir eru einnig velkomnir. Að ráðstefnunni standa íslenski rannsóknarhópurinn í Learning Spaces verkefninu og Samtök áhugafólks um skólaþróun.

Ráðstefnan verður að meginhluta á íslensku.

Nánari upplýsingar á vef Samtaka áhugafólks um skólaþróun

Námsbraut um kennslu í framhaldsskólum og Rannsóknarstofa um þróun skólastarfs við Háskóla Íslands boða til opinna funda um rannsóknir á framhaldsskólastarfi. Málstofurnar verða haldnar í húsnæði Menntavísindasviðs Háskóla Íslands við Stakkahlíð. Erindin eru að jafnaði um 20 mínútur og jafnlangur tími er ætlaður til umræðna. Erindin eru flutt á íslensku nema annað sé tekið fram.

Ásgrímur Angantýsson, lektor við Menntavísindasvið Háskóla Íslands heldur fyrirlestur undir yfirskriftinni: Íslenskt mál sem menningarauðmagn í framhaldsskólum.

Í erindinu verður varpað ljósi á viðhorf nemenda og kennara í framhaldsskólum til máls og málfræði með hliðsjón af kenningum um tungumálið sem menningarlegt auðmagn. Rýnt verður í viðtöl sem tekin hafa verið í tengslum við rannsóknarverkefnið „Íslenska sem námsgrein og kennslutunga“. Gögnin gefa vísbendingar um að ákveðnir kunnáttu- og færniþættir tengdir menningarlegum bakgrunni nemenda séu taldir mikilvægir og komi við sögu í námsmati í íslensku án þess að þeir séu markvisst á dagskrá í íslenskutímum.

Málstofan er haldin í samvinnu við Rannsóknarstofu í íslenskum fræðum og íslenskukennslu.

Allir velkomnir meðan húsrúm leyfir.

Kræklingur er herramannsmatur en það þarf að kunna á hann, vita hvenær má tína hann og borða og hvernig á að elda hann. Gísli Már Gíslason, prófessor við Líf- og umhverfisvísindadeild Háskóla Íslands, og Halldór Pálmar Halldórsson, forstöðumaður Rannsóknaseturs Háskóla Íslands á Suðurnesjum, leiða ferð upp í Hvalfjörð, fræða þátttakendur og töfra fram veislu í fjörunni. Þátttakendur mæti í stígvélum, með ílát fyrir kræklinginn og gjarnan með hlýja vettlinga og góða gúmmíhanska. Áætlað er að ferðin taki um 3 klukkustundir. Áður en ekið er af stað í halarófu verður hálftíma fræðsla í Öskju, náttúrufræðahúsi Háskóla Íslands.

Gangan er hluti af verkefni Háskóla Íslands og Ferðafélags Íslands, Með fróðleik í fararnesti, sem hófst á aldarafmæli skólans árið 2011. Reynsla og þekking fararstjóra Ferðafélagsins og þekking kennara og vísindamanna Háskólans blandast saman í þessum áhugaverðu gönguferðum. Markmiðið með þeim er að vekja áhuga almennings á fræðslu og hollri útivist og fjölga valkostum í þeim efnum. Um leið er vakin athygli og vonandi áhugi á fjölbreyttri starfsemi Háskóla Íslands og Ferðafélagsins.

Þátttaka ókeypis og allir velkomnir.

Hvernig næringarmeðferð eigum við að nota?

Undanfarin misseri hefur faghópur innan Matvæla- og næringarfræðafélags Íslands, í samstarfi við Næringarstofu Landspítala og Rannsóknastofu í næringarfræði við Háskóla Íslands og Landspítala unnið að endurskoðun ráðlegginga um fæðuval og næringu einstaklinga með sykursýki að gerð 2.
Þann 7.apríl n.k. er Alþjóðaheilbrigðismáladagurinn sem að þessu sinni er tileinkaður sykursýki. Af því tilefni langar okkur að kalla saman hjúkrunarfræðinga, lækna, næringarfræðinga og annað fagfólk sem sinnir meðferð einstaklinga með sykursýki af tegund 2. Tilgangur vinnustofunnar er að ræða og ná samstöðu um hvernig næringarmeðferð við viljum veita þessum hópi á Íslandi. Mikilvægt er að allir einstaklingar með sykursýki fái sömu upplýsingar um næringu frá öllum heilbrigðisstarfsmönnum og njóti sambærilegrar meðferðar óháð því hvar þeir eru í eftirliti.
Vinnustofan hefst á stuttum erindum og síðan taka við umræður í minni hópum.
Skráning er hafin, takmarkað pláss.

Námsbraut um kennslu í framhaldsskólum og Rannsóknarstofa um þróun skólastarfs við Háskóla Íslands boða til opinna funda um rannsóknir á framhaldsskólastarfi. Málstofurnar verða haldnar í húsnæði Menntavísindasviðs Háskóla Íslands við Stakkahlíð. Erindin eru að jafnaði um 20 mínútur og jafnlangur tími er ætlaður til umræðna. Erindin eru flutt á íslensku nema annað sé tekið fram.

Anh-Dao Tran, nýdoktor við Menntavísindasvið Háskóla Íslands heldur fyrirlestur undir yfirskriftinni: Upper secondary school teachers‘ kindness and helpfulness towards immigrant students: Is it sufficient? Fyrirlesturinn verður fluttur á ensku.

Abstract: This presentation is based on the doctoral study Deficient “foreigners” or untapped resources: Students of Vietnamese background in Icelandic upper secondary schools. The objective of this specific paper is to explore the perceptions and the practices of eight teachers. Findings from interviews indicate that due to the lack of resources and knowledge about pedagogical practices informed by multicultural education philosophy, these teachers resorted to doing the best they could. Despite the kindness and helpfulness towards the students, they did not take into account the students’ cultural and educational background.

Allir velkomnir meðan húsrúm leyfir.

Námsbraut um kennslu í framhaldsskólum og Rannsóknarstofa um þróun skólastarfs við Háskóla Íslands boða til opinna funda um rannsóknir á framhaldsskólastarfi. Málstofurnar verða haldnar í húsnæði Menntavísindasviðs Háskóla Íslands við Stakkahlíð. Erindin eru að jafnaði um 20 mínútur og jafnlangur tími er ætlaður til umræðna. Erindin eru flutt á íslensku nema annað sé tekið fram.

Lára Huld Björnsdóttir, framhaldsskólakennari flytur fyrirlestur undir yfirskriftinni: Sýna framhaldsskólakennarar nemendum sínum umhyggju í kennslu og samskiptum?

Fjallað verður um rannsókn þar sem gengið út frá umhyggjuhugtaki Nel Noddings og fleiri um að umhyggja sé kjarni skólastarfs á öllum skólastigum og lykillinn árangursríkri menntun. Í rannsókinni var rætt við átta framhaldsskólanema á lokaári framhaldsskóla. Þeir lögðu áherslu á virðingu af hálfu kennara, að kennarar láti nemendur sig varða, jafnt velferð og gengi í námi, að kennarar styddu nemendur, t.d. með hrósi, og einnig að umhyggja gæti falist í fjölbreyttum kennsluaðferðum.

Allir velkomnir meðan húsrúm leyfir.

Miðvikudaginn 23. mars ver Illugi Þór Gunnarsson MS-ritgerð sína í byggingar­verkfræði, nánar til tekið varðandi umhverfisáhrif og kostnað og endingu  við viðhald á slitlagi vega. 

Klæðing er sú slitlagsgerð sem mest er notuð á vegum með bundnu slitlagi á Íslandi utan stærstu þéttbýlisstaðanna. Allt frá uppgreftri innihaldsefna að útlögn og gerð slitlagsins losna skaðlegar loft­tegundir út í andrúmsloftið, en þar er það bindiefnið sem hefur mest áhrif. Því er mikilvægt að leitast við að finna umhverfisvænni blöndur og leiðir við gerð slitlaga, sérstaklega hvað varðar bindiefni.

Markmið verkefnisins var að bera saman klæðingaslitlög með þrjár mismunandi gerðir bindiefna (þjálbik, bikþeytu og þunnbik) með tilliti til umhverfisáhrifa, kostnaðar og endingar. Þetta er gert með því að skoða kolefnisspor klæðingargerðanna, frá uppgreftri efna þar til klæðing er klár til notkunar, og kostnað á fermetra við kaup og flutning hráefnanna ásamt útlagnarkostnaði fyrir hverja gerð. Til athugunar í þessu samhengi voru viðhaldsaðgerðir á Norðurlandi sumarið 2015, en þar komu allar þrjár gerðir bindiefna við sögu.

Leiðbeinendur verkefnisins eru Sigurður Erlingsson, prófessor í umhverfis og byggingarverkfræði og Þorsteinn Þorsteinsson, aðjúnkt í umhverfis- og byggingarverkfræði.

Prófdómari er Helga J. Bjarnadóttir, efnaverkfræðingur á verkfræðistofunni EFLU.