Þriðjudaginn 3. júni n.k. kl. 13.00 fer fram doktorsvörn frá Kennaradeild við Menntavísindasvið, Háskóla Íslands. Þá ver Jón Ingvar Kjaran, doktorsritgerð sína Queering the Icelandic upper secondary schools: Heteronormative discourse and the experiences of queer students in Icelandic upper secondary schools – Í átt til hinsegin framhaldsskóla. Reynsla hinsegin nemenda af íslenskum framhaldsskólum í skugga gagnkynhneigðrar orðræðu og valds.
Um verkefnið
Doktorsritgerðin er framlag til fræða um hinsegin ungmenni. Hún beinir sjónum að orðræðu hins gagnkynhneigða regluverks (heteronormative discourse) og reynslu hinsegin nemenda í íslenskum framhaldsskólum. Hinseginfræði mynda kenningarramma rannsóknarinnar. Einnig er stuðst við ólíkar kenningar um mótun rýmisins, mótspyrnu, ásamt kenningum um samtvinnun kyngervis og kynhneigðar. Markmið rannsóknarinnar er að skoða og lýsa þeim þáttum orðræðunnar sem festa í sessi hetrósexíska hugmyndafræði innan framhaldsskólans, jafnt innan stofnana sem og á milli einstaklinga. Ennfremur er áhersla lögð á að lýsa reynslu hinsegin nemenda. Eigindlegum rannsóknaraðferðum er beitt: Í fyrsta lagi voru tekin 14 viðtöl við hinsegin nemendur og í öðru lagi framkvæmdar vettvangsathuganir í tveimur framhaldsskólum, annars vegar í Reykjavík og hins vegar utan Reykjavíkur. Gögnunum var safnað á tímabilinu 2010 til 2012. Þátttakendur í viðtalsrannsókninni voru fæddir á tímabilinu 1987 til 1993 og höfðu annaðhvort nýlega brautskráðst eða voru enn í framhaldsskóla.
Niðurstöður benda til þess að ungt fólk, sem er að velta fyrir sér kynhneigð eða birtingarmyndum kyngervis, eigi erfitt með að fóta sig innan framhaldsskólans. Þetta er þó einstaklingsbundið og fer jafnframt eftir skólum, eins og fram kemur í þeim ritrýndu greinum sem fylgja ritgerðinni. Stofnanabundinn hetrósexismi, hulinn eða áberandi, er hluti af menningu skólanna og samskiptum starfsmanna og nemenda. Ennfremur er kyngervi og kynhneigð mótuð af orðræðu hins gagnkynhneigða regluverks. Þar fá ákveðnar birtingarmyndir kyngervis meira vægi og orðræðan um kynhneigð snýst um gagnkynhneigð, þar sem þeir nemendu, sem ekki laga sig að ríkjandi viðmiði kynhneigðar og/eða kyngervis, eru settir skör lægra.
Þess má geta að þetta er fyrsta doktorsritgerð sem er varin hérlendis þar sem viðfangsefnið er hinsegin reynsla og hinsegin veruleiki.