Kynning á fjórum MA-ritgerðum í sagnfræði fer fram í Árnagarði 303 kl.16-18 miðvikudaginn 28. september.
Anna Heiða Baldursdóttir. Eigurnar koma svona fyrir. Efnismenning borgfirskra dánarbúa á 19. öld - Varðveisla og miðlun hennar í Þjóðminjasafni Íslands. Leiðbeinandi: Sigurður Gylfi Magnússon
Í rannsókninni var efnislegur veruleiki fólks á 19. öld borinn saman við þann menningararf sem er varðveittur og miðlað á Þjóðminjasafni Íslands. Fyrst er lagt mat á efnismenningu nokkurra dánarbúa frá uppsveitum Borgarfjarðar á tímabilunum 1831-1864 og 1865-1900. Niðurstaða er borin saman við það sem varðveitt er af munum í Vesturvör, munasafni Þjóðminjasafnins, og það sem miðlað er á grunnsýningunni, Þjóð verður til. Með þessu er gerð tilraun til að leggja mat á virði þess menningararfs sem geymdur er á safninu og sneri að 19. öld. Við þennan samanburð kom ýmislegt forvitnilegt í ljós, svo sem ákveðnar eyður í varðveislu Þjóðminjasafnsins og hægfara þróun í eigum einstaklinganna sem endurspeglar íhaldssemi bændasamfélagsins á þessum tíma.
Hildur Biering. Hann ól upp dóttur mína en ég son hans. Fósturbörn á 17. og 18. öld. Leiðbeinandi: Már Jónsson
Málefni fósturbarna er viðfangsefni ritgerðarinnar, það er að segja barna sem ekki ólust upp hjá foreldrum sínum, hvort heldur þau voru skráð niðursetningar, fósturbörn eða annað í heimildum. Undir ákveðnum kringumstæðum þótti sjálfsagt og eðlilegt að barn væri látið í fóstur og manntalið 1703 sýnir að samfélagið átti fjölbreyttan orðaforða yfir börn sem ekki voru í umsjá foreldra. Ástæður fyrir fóstri gátu verið fátækt, veikindi, andlát eða uppeldi barnsins þótti betur komið hjá öðrum. Ákvörðun um fóstur var annað hvort tekin af foreldrum barns án afskipta yfirvalda eða á lagalegum forsendum samkvæmt framfærslubálki Jónsbókar. Þeir sem tóku ákvörðun um að taka að sér barn, gerðu það oftast vegna skyldleika við barnið, vináttu við foreldra eða í guðsnafni. Aðrir voru dæmdir til að annast barn sem var þeim skylt og lögum samkvæmt bar bændum að taka við fátækum og munaðarlausum börnum sem hreppurinn bar ábyrgð á.
Hjördís Erna Sigurðardóttir. Örnefni, Örnefnanefnd, sameinuð sveitarfélög og bæjanöfn. Vald og saga örnefnastýringar. Leiðbeinendur: Guðmundur Hálfdánarson og Hallgrímur J. Ámundason
Viðfangsefnið eru örnefni og örnefnanefnd. Fjallað er um örnefni í víðu samhengi hvað varðar uppruna, tilgang, notkun og varðveislu. Þá er fjallað um nafnstýringu í íslensku samfélagi á 20. og 21. öld og með því varpað ljósi á gögn Örnefnanefndar, upphaf hennar, verksvið og áhrif. Fjallað er um hreppa og hreppanöfn á Íslandi og stöðu þeirra í íslensku samfélagi og hvernig Örnefnanefnd hefur komið að nafngjöfum sameinaðra sveitarfélaga. Þá er fjallað um breytingar sem samþykktar hafa verið á bæjanöfnum frá því lög voru sett um þau árið 1913. Helstu niðurstöður ritgerðarinnar eru að örnefni eru mikilvægar menningarminjar sem geyma óskrifaða sögu horfins samfélags. Áhugi almennings á nöfnum í umhverfi sínu er mikill. Örnefni eru mönnum kær en þeir eru einnig viðkvæmir fyrir þeim, enda er í þeim fólginn hluti af sjálfsmynd þeirra. Sagan sýnir líka að viðhorf til nafna breytast með tímanum og í vaxandi mæli þykir skipta meira máli að nafn sé gamalt, frumlegt eða segi sögu, með öðrum orðum varpi ljósi á liðna tíð.
Kristrún Halla Helgadóttir. Fjögur manntöl frá 18. öld. Aðdragandi og greining manntalanna 1729, 1735, 1753 og 1762. Leiðbeinandi: Loftur Guttormsson
Hér er fjallað um tilurð manntalanna 1729, 1735, 1753 og 1762, gerð þeirra og sérstöðu. Rýnt er í fyrirmælin sem lágu að baki ákvarðanatökunni, aðdragandann að skráningunni, sjálfa skráninguna og að lokum er rýnt í frumútgáfu manntalanna. Manntölin fjögur voru skráð áður en samræmdar manntalsskráningar hófust í danska konungsríkinu árið 1801 og eiga það sameiginlegt að aðdragandi þeirra fléttast inn í stjórnsýslu átjándu aldar. Með tilkomu einveldis breyttist stjórnsýsla danska ríkisins og leituðu Danir fyrirmynda til Þýskalands en þar var kameralismi ráðandi hugmyndastefna. Kameralismi einkenndist m.a. af miðstýringu og nákvæmri skráningu gagna og bera manntölin þess merki. Samfara auknu konungsvaldi einveldistímans komu fram stjórnlagaspekingar sem færðu rök fyrir því hvernig konungar skyldu treysta völd sín sem best. Þar gegndi skráning manntala mikilvægu hlutverki en þau voru talin veita upplýsingar um samsetningu þjóðar, umfang og efnahag. Manntölin sem hér eru til umfjöllunar eru mjög ólík auk þess sem lítils samræmis gætir í innri gerð þeirra. Má segja að hvert manntal fyrir sig geymi afar sérstæða sögu. Hér er um einstakar heimildir að ræða sem eiga sér ekki hliðstæðu í nágrannaríkjunum.