Föstudaginn 9. september ver Thecla Munanie Mutia doktorsritgerð sína við Líf- og umhverfisvísindadeild Háskóla Íslands. Ritgerðin ber heitið: Áhrif losunar efna frá jarðvarmavirkjunum á landvistkerfi við mismunandi loftslagsskilyrði (The impacts of geothermal power plant emissions on terrestrial ecosystems in contrasting bio-climatic zones).
Andmælendur eru dr. Filippo Bussotti, prófessor við Università degli Studi di Firenze, Dept. of Agri-Food Production and Environmental Sciences, Ítalíu, og dr. Bergur Sigfússon, sérfræðingur í jarðhitarannsóknum við Orkuveitu Reykjavíkur.
Leiðbeinendur eru dr. Ingibjörg Svala Jónsdóttir, prófessor við Líf- og umhverfisvísindadeild Háskóla Íslands, og dr. Þráinn Friðriksson, jarðefnafræðingur við ÍSOR og orkusérfræðingur við ESMAP-verkefni Alþjóðabankans. Auk þeirra situr í doktorsnefnd dr. Sigurður H. Magnússon, plöntuvistfræðingur við Náttúrufræðistofnun Íslands.
Dr. Snæbjörn Pálsson, prófessor og varadeildarforseti Líf- og umhverfisvísindadeildar, stjórnar athöfninni.
Ágrip af rannsókn
Áhrif efnalosunar frá jarðvarmavirkjunum á vistkerfi eru almennt fremur illa þekkt. Losunin samanstendur aðallega af óþéttanlegum lofttegundum, þ.e. koldíoxíði, brennisteinsvetni og metani, en einnig af snefilefnum eins og arseni, bór, antimon og kvikasilfri sem geta öll safnast fyrir í vistkerfum. Við hærri styrk geta þessi efni valdið álagi á vistkerfi, einkum brennisteinsvetni og snefilefnin. Markmið verkefnisins var að kanna áhrif þessara efna á landvistkerfi við jarðvarmavirkjanir við líffræðilega mjög ólíkar aðstæður, þ.e. í Kenýa og á Íslandi.
Ríkjandi plöntutegundir umhverfis virkjanasvæðin, Tarchonanthus camphoratus runni í Kenýa og Racomitrium lanuginosum mosi á Íslandi, voru notaðar sem líffræðilegir vísar og styrkur brennisteins, arsens, bórs, antimons og kvikasifurs mældur í þeim og í jarðvegi í mismunandi fjarlægð frá virkjununum í stefnu ríkjandi vindátta. Vöxtur og heilbrigði plantna voru einnig könnuð í sömu fjarlægðum til þess að meta möguleg áhrif er tengjast jarðvarmavirkjunum. Einnig voru gerðar staðlaðar tilraunir þar sem áhrif brennisteinsvetnis á vöxt og heilbrigði tegundanna tveggja voru könnuð.
Niðurstöður vettvangsrannsókna og tilrauna benda til þess að brennisteinsvetni, eitt meginefnið sem losað er frá jarðvarmavirkjununum, safnist fyrir í plöntum og jarðvegi. Styrkur snefilefnanna arsens, bórs, antímons og kvikasilfurs í plöntum og jarðvegi benti hins vegar ekki til þess að þau mætti rekja til losunar frá virkjununum. Við orkuverin í Olkaria í Kenýa komu fram fremur veik en neikvæð áhrif á vöxt og heilbrigði runnans Tarchonanthus camphoratus. Þessi áhrif voru hins vegar merkjanleg á mosann Racomitrium lanuginosum við íslensku orkuverin við Hengil. Tilraunir sýndu að bæði í Kenýa og á Íslandi virðist styrkur H2S sem nemur 30 µg/l í vatnslausn (10,96 ppm í lofti) vera efri þolmörk fyrir tegundirnar tvær. Þessar niðurstöður leggja mikilvægan grunn að umhverfisvöktun og við stjórn jarðvarmaorkuvera bæði í Kenýa og á Íslandi. Að auki eru þær mjög mikilvægar bæði fyrir almenning og við alla ákvarðanatöku er snerta áhrif losunar efna frá jarðvarmavirkjunum á vistkerfi í báðum löndunum.
Um doktorsefnið
Thecla Munanie Mutia er fædd í Mombasa í Kenýa. Hún hlaut BSc-gráðu í umhverfisfræði frá Egerton University í Kenýa árið 2007 og lauk MS-gráðu í umhverfisfræði frá sama skóla árið 2011. Hún stundaði nám við Jarðhitaskóla SÞ á Íslandi árið 2010. Hún hefur starfað sem umhverfisfræðingur við jarðvarmaorkufyrirtækið Geothermal Development Company Ltd. í Kenýa frá 2009.