Prófessor Natsuo Sato
Pólrannsóknastofnun Japans
Miðvikudaginn 4. september 2013 heldur Natsuo Sato, prófessor við Pólrannsóknastofnun Japans, fyrirlestur um rannsóknir japanskra og íslenskra vísindamanna á norðurljósunum síðastliðin þrjátíu ár. Fyrirlesturinn fer fram í hátíðasal Háskóla Íslands og hefst klukkan 16:00. Aðgangur er ókeypis og eru allir velkomnir.
Undanfarin 30 ár hafa athuganir á norðurljósum verið framkvæmdar á þremur stöðum á Íslandi í samstarfi japönsku Pólrannsóknastofnunarinnar og Raunvísindastofnunar Háskólans. Rannsóknarstöð Japana í Syowa á Suðurskautslandinu og stöðvarnar á Íslandi þykja kjörnar til rannsókna á gagnstæðum segulljósum.
Gagnstöðupunktar eru staðir sem tilteknar jarðsegulsviðslínur tengja á norður- og suðurhveli. Segulsviðslínur á pólsvæðum jarðar tengjast annað hvort við gagnstætt hvel (lokaðar segulsviðslínur) eða geimsegulsviðið (opnar segulsviðslínur). Hlaðnar agnir frá sólinni ferðast eftir þessum línum og því er stundum talað um að norður- og suðurljósin séu spegilmyndir hvors annars. Þrjátíu ára rannsóknir sýna hins vegar að spegluð norðurljós eru fátíð.
Mælingar á gagnstæðum segulljósum veita einstakt tækifæri til rannsókna á því hvar og hvernig hinar ósýnilegu segulsviðslínur tengja jarðarhvelin; hvaða áhrif sólvindurinn hefur á segulhvolf jarðar og á eðli hröðunarferla norðurljósa.
Mjög fáir heppilegir athugunarstaðir eru á suðurhveli sem takmarkar gagnstöðuathuganir á jörðu niðri. Gera þarf sjónmælingar samtímis frá tveimur gagnstöðupunktum á jörðinni, en til þess þurfa báðar athugunarstöðvarnar að vera í myrkri og veður þarf að vera hagstætt. Þrátt fyrir þessar takmarkanir hafa margir áhugaverðir segulljósaatburðir greinst.
Í erindinu verður fjallað almennt um norðurljós, gagnstæð segulljós og þrjátíu ára sögu norðurljósarannsókna Japana á Íslandi. Að auki verður rætt um fyrirbæri eins og norðurljósaslit, norðurljósaperlur og blikótt norðurljós. Fjöldi mynda og myndskeiða verður sýndur.